DİL SÜRÇMELERİ, AD DEĞİŞİKLİKLERİ
Ata Terzibaşı
Irak halkı arasında şahıs adları, bazen muayyen biçimlerde değişikliklere uğrar. Birçok adların dil kayması şeklinde muayyen kalıpları vardır. Bu takma adlar, çocuklukta sevgi belirtisi olarak kullanıldığı halde büyüklükte daha çok tezyif ifade eder. Bu kalıplar, Irak’ta yaşayan çeşitli milletlere göre az çok değişmektedir. Türk ve Arap yazarlarınca inceleme konusu olduğuna hiç rastlamadığımız bu meselenin üzerinde durmanın herhalde bir faydası olsa gerektir. Biz, burada Irak Türklerinin kullandığı değişik biçimlerden az çok bildiklerimizi alfabe sırasına göre yazmış bulunuyoruz. Bunlardan bazılarının Arap, Acem veya başka kavimlerin tesiri altında meydana gelmiş olmak ihtimali düşünülürse de birçoğunun Irak’ta yaşayan Türkmenlerin mahalli renginin özel belirtisi olduğu görülmektedir.
Ayrı yandan Irak Türklerinin umumiyetle hakiki adları da yerli şive ile ufak değişikliklerle telaffuz ettiklerini söylemek yerinde olur. Nitekim Tevfik’i “Tofık”, “Yusuf’u” “Yüsüf”, bazen “Üsüf”, “Yunus’u” “Yünüs” bazen “Ünüs” biçiminde telaffuz ettikleri bilinmektedir.Kerkük’te ve bazı kasaba ve köylerde muayyen Türk zümreleri ağız farkıyla bazı heceleri uzatırlar. Nitekim Kerkük’te yaşayan Türk Hıristiyanlar şahıs adlarının son bölümünü azıcık uzatırlar. Sözgelişi, Yusuf’u Yüsüf biçiminde telaffuz ederler. Bunların aksine Tazehurmatu bucağı ve başka bir kısım köy halkı, şahıs adlarının ilk bölümünü uzatırlar.
Sözgelişi Mehmüd’ü Meehmüd, Tofık’ı Toofık biçiminde telaffuz ederler. Şimdi söz konusu ettiğimiz şahıs adlarının özel kayma kalıplarını, aşağıda sıralarken bunların hep Arap adlarını temsil ettiğini Türk adlarında ise dil sürçmelerine hiç rastlanılmadığını belirtmek isterim.
Abdullah (Abo, Abı, Kulı)
Abdurrahman (Ebeh)
Âmine (Âma)
Asya (Âsa)
Ayşe (Aşşe)
Aziz (Azzav)
Bedriye (Bede, Bedo)
Behiye (Behe)
Celil (Cellev)
Cemal (Cemko)
Cemile (Ceme)
Fahreddin (Faha)
Fahriye (Faha)
Fatma (Fata)
Fethiye (Feti)
Habip ve Habibe (Hebe)
Hatice (Hacce)
Halil (Hellev)
Hasan (Kuku)
Hediye (Hede)
Hurşit (Huşe)
Hüseyn (Hüse)
Arşiv:
Kardaşlık Dergisi, Yıl:7, Sayı:5 Eylül 1967