Ata Terzibaşı’nın İlk Türkçe kitabı “Şakı ve Türküler”
Şemsettin Küzeci
Irak Türkmenlerinin milli yazarı Ata Terzibaşı ilk Türkçe “Şarkı ve Türküler” eserini 1953 yılında Bağdat hukuk fakültesinde öğrenci olduğu sıralarda hazırlamıştır. Bir derleme çalışması olan bu kitabı 189 adet popüler Irak Türkmen türküleri ile Türkiye’de sevilen ve merakla dinlenen Türkülerinin sözlerini, makamlarını ve hangi ritimle icara edileceğini kaleme almıştır. Terzibaşı’nın bu eserde istifade ettiği kaynakları da kitabın önsözünde şöyle ifade ediyor: “Türkçe bestelenmiş binlerce şarkı ve türkülerden, halk arasında en fazla rağbet gören ve kolaylıkla bilinen bir ansiklopedi elifba sırasıyla toplayarak bir risale şeklinde neşrini uygun gördüğümüz naçiz mecmuayı sayın okuyucularımıza takdim etmekle büyük bir zevk duymaktayım”. Terzibaşı sözlerini şöyle sürdürdü “Bu arada müracaat ettiğim kaynakların markalılara rehberlik edeceğini düşünerek aşağıya dercini münasip gördüm” dedi.
- Mecmua arifi, İstanbul 1290.
- Gülzar müzik, Cami ve Mürettibi: Hasan Tahsin, İstanbul 1322
- Seçilmiş şarkı güfteleri, birinci cilt 1948
- Seçilmiş şarkı güfteleri, birinci cilt 1951
- Memleket Havaları, Yazan Sadi Yaver Ataman, birinci cilt 1961
- Müzik Ansiklopedisi: Emin Cenkmen, bir- iki sayısı 1947
- Radyo mecmuaları
- Radyo Haftası mecmuaları
- Muhtelif Şarkı ve Türküler
- Dillerde gezen halk Türkülerimiz
Son olarak da radyo ve taş plaklardan dinlediğimiz şarkı ve türküler de zikrolunabilir.[1]
Terzibaşı’nın bu eseri Irak Türkmen kültürü, sanatı ve edebiyatının tanıtılması yönünde ve alanında ilk eseri olarak da ortaya çıkıyor. Kitabın kapsadığı bazı Türkülerden söz edersek. İlk beste Osman Pehlivan’a ait olan bir “Türk sanat müziği eseri”:
A benim mor çiçeğim sen doldur ben içeyim
Ahdettim yemin ettim uğruna öleceğim
Güzelim görmeyeli hayli zamandır seni
Canım feda yoluna üzme artık bendeni (s,4)
Yine sayfa 4’te yer alan başka bir türkü ise,
Konya Halk Türküsü
Atım Araptır benim (aman aman)
(Haydi) yüküm şaraptır benim (canım)
Bu yıl böyle giderse (aman aman)
(Haydi) halim haraptır benim (vay vay)
(Haydi) halim haraptır benim (canım)
**
Emişimde Gümüşüm Bir Hoşum Aman
Çokça Da İçtim Sarhoşum Aman
**
Şarap da içtim rest iren (aman aman)
Kimmiş de biz kasteden (aman aman)
Cennette mekânı olsun o yarı da bana dost eden
Nesine de yavrum nesine (aman aman)
Civara da koymuş fesine (Aman Aman)
Haydi yandın birsine (Aman Aman)
Ata Terzibaşı’nın b u ilk eseri 125 sayfadan oluşarak, birbirinden güzel Türk sanat müziği ve halk müziği örnekleri içermektedir. Kerkük Türkülerinden ise, “Ağlama Ceyran Balası, Aman sakı, Ay havar değirmenci, evlerinin önü boyalı, evlerinin önü yonca, hacı feracın kızısen, süt içtim, Kalenin dibinde ve başkaları).
[1] Ata Terzibaşı (A.T). Şarkı ve Türküler, Bağdat 1953