21 Yıllık Irak Türkmen Cephesi
(ITC)
Dr. Şemsettin Küzeci
1995 yılında Türkiye’nin Başkenti Ankara’da Prof. Dr. İhsan Doğramacı’nın evinde kurulan kısa adı ITC olan Irak Türkmen Cephesi, Irak’ın Güvenlik Bölgesi Türkmen şehri Erbil’de 24 Nisan 1995 tarihinde kuruluşunu ilan etti. ITC’nin kuruluşu başlangıçta bir çatı olarak benimsendi. Bu çatı altında 3 siyasi parti; Irak Milli Türkmen Partisi(IMTP), Türkmeneli Partisi(TP), Türkmen Bağımsızlar Hareketi(TBH) ve Sosyal kuruluşları olarak; merkezi Ankara’da bulunan Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı, Merkezi İstanbul’da olan Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği ve Türkmen Kardaşlık Ocağı Erbil şubesi ITC oluşumunda yer aldı.
ITC’nin Kuruluş Amacı:
Irak’ın toprak bütünlüğü ve siyasi birliği çerçevesinde Irak’ta demokratik parlamenter, insan haklarına saygılı sistemin kurulması, Türkmenlerin siyasi, milli, idari, kültürel haklarına kavuşmaları için ulusal ve uluslararası platformlarda mücadele vermek, Irak Türkmenlerinin dünya’daki varlıklarını tanıtmak amacıyla kuruldu.
ITC’nin Başkanları:
Ankara’da kurulan ITC Başkanlığına önceleri Irak Milli Türkmen Partisi’nin Kurucu Genel Başkanı Dr. Muzaffer Arslan’a teklif edildi. Ancak Arslan bazı gerekçelere dayanarak bu teklifi reddetti… Dr. Turhan Ketene ise bu kutsal görevi kabul ederek, ITC’nin İlk Başkanı oldu. Bir süre Başkanlık yapan Ketene, ITC içindeki siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle 1995’in son aylarında Türkmenler arasında Erbil’de ciddi bir çatışma sonucu birçok Türkmen yaralandı…2006‘da Doğramacı ağırlık koyarak ITC Başkanlığına şimdi Kürt hükümetinde Ticaret ve Sanayi Bakanı olan Sinan Çelebi getirildi. Bir süre sonra Atamalarla kısa devam eden Başkanlık görevi kurultaylara ihale edildi. 1997’de ilk Türkmen Kurultayı’nın yapılmasına karar verildi.
ITC Başkanları:
- Dr. Turhan Ketene, 1995-1996
- Sinan Çelebi, 1996-1997
- Vedat Arslan, 1997-2000
- Av. Sanan Ahmet Kasap, 2000-2003
- Dr. Faruk Abdullah, 2003-2005
- Dr. Sadettin Ergeç, 2005-2011
- Dr. Sadettin Ergeç, 2008-2010
- Erşat Salihi, 2010-2016
ITC Başkanlığı ve diğer organlarının kurulması, seçilmesi ve aktif olarak faaliyete başlaması 4-7 Ekim 1997 tarihinde düzenlenen 1. Büyük Türkmen Kurultayı sonrası gerçekleşti. ITC’nin faaliyetlerini yürütmek ve halka hizmet etmek amacıyla ITC çatısı altında 6 daire teşkil edildi. Bunlar:
- Enformasyon Dairesi,
- Kültür ve Eğitim Dairesi,
- Sağlık ve Sosyal Yardım Kurumları Dairesi,
- Araştırma ve Planlama Dairesi,
- Siyasi ve Dış İlişkiler Dairesi
- Güvenlik Dairesi
ITC Başkanı ve yürütme kurulu üyeleri çoğu zaman parti başkanlarının uzlaşmasıyla ve ITC yetkililerinin oluruyla seçilmiştir. Bu bir gerçektir. Çünkü bunlar başta 300 ve bugüne kadar toplam 500 delege tarafından seçilmiştir. Yanı tüm Türkmen halkı tarafından seçememiştir…
ITC’nin Yapılan Kurultayları:
- Büyük Türkmen Kurultayı, 4-7 Ekim 1997, Erbil
- Büyük Türkmen Kurultayı, 20-22 Kasım 2000, Erbil
- Büyük Türkmen Kurultayı, 13-15 Eylül 2003, Kerkük
- Büyük Türkmen Kurultayı, 22-24 Nisan 2005, Kerkük
- Büyük Türkmen Kurultayı, 13-14 Temmuz 2008, Kerkük
1995-2003 yılları arasında Irak’ın Kuzeyinde 2 Türkmen Kurultayı geçekleşmiştir. 2003 ten sonra Kerkük’te 3 Türkmen kurultayı yapılmış, Şura Meclisi yerine Irak Türkmen Meclisi kurulmuştur.
- Büyük Türkmen Kurultayında ITC Başkanı ve 3 üye Yürütme Kurulu seçilmiştir. 30 üye Şura Meclisi, 5 üye Denetleme kurulu, 5 üye Disiplin kurulu ve 4 üye ise Şura Sekretaryasına seçilmişlerdir. 11 maddeden oluşan Tüzük mahiyetinde olarak Temel İlkeler Deklarasyonu 2. Büyük Türkmen Kurultayı da aynı sistemle devam etmiştir.
2003’ten sonra yani 3. 4.ve 5. Türkmen Kurultayında sistem değiştirildi. Temel Deklarasyonu’nun yanında ITC tüzüğü hazırlandı. Şura Meclisi iptal edildi. Yerine Türkmen Meclisi geçti. Ayrıca ITC İl Başkanlıkları da ihdas edildi. Her İl Başkanı otomatik olarak Yürütme Kurulu seçildi. Böylece ITC şeması bu şekilde tespit edildi.
Irak Türkmen Cephesi’nin Teşkilat Şeması (2010)
- ITC Başkanı
- Yürütme Kurulu
- Türkmen Meclisi
- İl Başkanlıkları
- ITC İdari ve Mali Dairesi Başkanlığı
- ITC Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı
- ITC Sağlık Dairesi Başkanlığı
- ITC Eğitim ve Kültür Dairesi Başkanlığı
- ITC Sivil Toplum Kuruluşları
- ITC Enformasyon Dairesi Başkanlığı
- ITC Siyasi Dairesi Başkanlığı
- ITC Güvenlik Dairesi Başkanlığı
- ITC Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı
- ITC Seçim Dairesi Başkanlığı
Yukarıda belirtilen ITC’ye bağlı dairelerin yetki ve bütçeleri ITC Başkanının tek elinde yürütülmektedir. Buda ITC’yi ekip çalışmasından uzaklaştırdığını göstermektedir. ITC daireleri kendi yetki ve inisiyatifini kullanabilseydi sisteme hizmeti artmazımıydı…
- Büyük Türkmen Kurultayı:(4-7 Ekim 1997)
Birinci Büyük Türkmen Kurultayı 1991-2003 yılları arasında Irak’ın Güvenlik Bölgesi sayılan güzelim Türkmen şehri erbil’de düzenlendi. Türkiye başta olmak üzere Avurpa, ABD ülkesinde yaşayan Türkmenler bu kurultayı benimsedi. Katlım az olsa da yine de Türkmenler bir çatı altında birleşmeyi başrdılar…4 gün süren Kurultaya’da bazı önemli kararlar alındı. Bu kararaların en önemlisi, Kurultay delegeleri tarafından “Temel İlkeler Deklarasyonu” nun kabulüdür… Türkmenlerin yazı dili İstanbul Türkçe’si, alfabesi yeni Latin alfabesidir. Kararı da çok önemli bir karar olduğu şüphesizdir.
Bir diğer husus ise Kurultayın Sonuç Bildirgesi’ndeki yeralan tavsiye mahiyetinde olan merkezi İstanbul’da olan Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşam Derneği’nden başka kurulan, her hangi bir dernek, Türkmen Milli aavasına zararlı olacağının kanaatine varılmasıdır. Ancak bu konuyu hiç kimse dikkate almadı. Bugün başta İstanbul olmak üzere Türkiye’de yaklaşık 15 kuruluışmuz vardır. İşin ilginç tarafı da kurultayda imzası olan ve resmi görev alanlar tarafından bu derneklerin kurumasıdır…Yani Temel İlkeler Deklarasyonuna aykırı davranılmıştır.!
Bugün ITC ve çatısı altında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar, bir çok konuda ITC’nin Tüzük ve Temel İlkeler Deklarasyonuna uymadıkları bir gerçektir. Bazı yetkililerin bilnçsiz bazıları da bilinçli olarak dikta rejim zihniyetini benimsemektedirler…Bugünkü eğilimler ile Temel İlkeler ile karşılatırdığımızda ortadaki tabloaöık ve net olarak görünür.
1.Türkmen Kurultayı Temel İlkeler Deklarasyonu
04 – 07 Ekim 1997
Erbil – Irak
Madde 1
Giriş :
Bu belgede yer alan esaslar Türkmen toplumunun temel ilkelerini oluşturmakta olup, tadili ve değiştirilmesi sadece Türkmen Kurultayının yetkisindedir. Türkmen kurum ve kuruluşları tüzük, program ve faaliyetlerini bu ilkeler doğrultusunda düzenleyecektir.
Madde 2
Türkmen Adı :
Türkmen adı bir toplumu ifade etmekle olup, Müslüman Oğuz Türklerine verilen addır. Türkmenler; Hicri 53’ten başlayarak tarihin çeşitli dönemlerinde, Orta Asya’dan bölgeye göç eden ve Telafer’den Mendeli’ye kadar olan coğrafi kesime yerleşen, Osmanlı’dan sonraki dönemde işbaşına gelen rejim ve hükümetlerin baskı ve asimilasyonları neticesinde can güvenliği nedeniyle Irak’ın çeşitli yörelerine dağılmak zorunda kalan bir toplumdur.
Madde 3
Türkmenlerin yazı dili İstanbul Türkçe’si, alfabesi yeni Latin alfabesidir.
Madde 4
Türkmen toplumu ve Türkmen davası bir bütündür. Din, lehçe, sınıf, mezhep veya bölge ayırımını reddeder.
Madde 5
Türkmen olmak mensubiyet ve şuurladır. Türkmen olduğunu hisseden herkes Türkmen’dir. Irkçılık reddedilir.
Madde 6
Türkmen olduğunu söyleyen ve bunu davranışlarıyla ispat eden ve milli davaya sadakatle bağlı herkes bu davada yer alma, mücadele verme, Türkmen kurum ve kuruluşlarında görev alma hakkına sahiptir.
Madde 7
Türkmen toplumu, milli amaçlarına ulaşmak için sivil, demokratik ve barışçı bir yol takip eder. Ancak vaki bir tehdit karşısında meşru müdafaa hakkına sahiptir. Türkmen toplumu; varlığını, hak ve menfaatlerini korumak, vaki tehditleri bertaraf etmek için gerekli organizasyon ve örgütlenmeyi oluşturma yetkisine sahiptir.
Madde 8
Türkmen Toplumunun Amacı
a. Irak’ın toprak bütünlüğü içerisinde Türkmenlerin ve diğer milletlerin meşru haklarına kavuşması;
b. Irak’ta demokratik, insan hak ve özgürlüklerine saygılı çoğulcu parlamenter bir sistemin kurulması;
c. Irak’ta yaşayan tüm etnik, mezhebi ve dini azınlıklar arasında eşitliğin sağlanması;
d. Siyasi ve idari yapının eşit haklar ilkesi esaslarına göre düzenlenmesidir.
Madde 9
Türkmen toplumu, Irak yönetimlerinin toplum aleyhine aldıkları, idari, siyasi, sosyal ve kültürel kararların tümünü reddeder. Zorla göç ettirilen veya göç etmek zorunda bırakılan Türkmenlerin eski yerlerine iade edilmesi, uğradıkları mağduriyetlerin telafisini ve zararların tazminini talep etmektedir. Türkmenlere ait kamulaştırılan ve el konulan tarım arazileri ve gayrimenkullerin sahiplerine iade edilmesini, siyasi nedenlerle idam edilen veya çeşitli cezalara mahkûm edilen rejim mağdurlarına veya varislerine itibarlarının iadesini ve tazminat ödenmesini istemektedir.
Madde 10
Türkmen mücadelesi amacına ulaşıncaya kadar, Türkmen kuruluşları Cephe çatısı altında birleşerek birlik ve beraberlik içerisinde hareket etmeyi kabul ederler. Cepheye rakip olmak, onu yıpratmak, zayıf düşürmek amacı ile her türlü örgütlenme, enformasyon ve benzeri faaliyetler kabul edilemez ve Türkmen toplumuna karşı düşmanca faaliyet olarak telakki edilir.
Madde 11
Türkmen mücadelesi hedefine ulaşıncaya kadar bütün imkanlar seferber edilecek, amaca varmak için görüş ve fikir ayrılıkları bir tarafa bırakılacak ve çekişmeler teşvik edilmeyecektir.
Türkmen Kurultayı, kabul edilen Tüzük gereği 30 kişilik Şura üyeleri seçti. Şura, 07 Ekim 1997 tarihinde yaptığı ilk toplantısında Sekretaryasını, Irak Türkmen Cephesi Başkanını, Yürütme, Denetleme ve Disiplin Kurulları üyelerini belirledi.
1.Türkmen Kurultayı
Sonuç Bildirisi
1.Türkmen Kurultayı; 04-07 Ekim 1997 Tarihleri arasında Erbil’de Türkmen Kardaşlık Ocağı, Irak Milli Türkmen Partisi, Türkmeneli Partisi, Türkmen Bağımsılar Hareketi, Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı ve Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği ile dünyanın muhtelif ülkelerinden faaliyet gösteren Türkmen derneklerinin temsilcileri, fikir, ilim ve sanat adamlarının ortak katılımı ile gerçekleşmiştir.
Türkmen toplumunun içinde bulunduğu zor koşullarda yardımcı olan başta Türkiye Cumhuriyeti olmak üzere diğer ülkelere teşekkür ederiz.
Öz topraklarımızda kurultayın güvenli bir ortamda icra edilmesine yardımcı olan KDP yönetimine teşekkür ederiz.
Türkmen, Kürt, Arap ve Asurîlerin tarihten gelen kardeşliğini vurguluyor ve mevcut sorunların Irak’ın toprak bütünlüğü içinde; insan temel hak ve özgürlüklerine saygılı, demokratik, çoğulcu parlamenter bir sistemin kurulması ile çözüleceğine inanıyoruz.
Bağdat rejiminin Türkmenlere uyguladığı baskı, zorunlu göç, gayri menkullerin gaspı, asimilasyon, diskriminasyon, keyfi tutuklamalar ve tutukluların akıbetlerinin belirsizliği, işkence ve idam gibi insanlık dışı muameleleri şiddetle kınıyoruz.
Başta Birleşmiş Milletler ve Uluslararası İnsan Hakları kuruluşları olmak üzere dünya kamuoyuna sesleniyor ve Irak rejiminin bu baskılara son vermesi, 2 Eylül 1996 tarihinde Erbil’de tutuklanan Türkmenlerin ve diğer siyasi tutukluların derhal serbest bırakılması için çağrıda bulunuyoruz. Irak’a uygulanan ambargo, ülke halkının ve özellikle Türkmenlerin yaşamlarını her alanda menfi yönde etkilemiştir.
Irak’ta faaliyet gösteren Türkmen siyasi parti ve kuruluşlarının, 1.Türkmen Kurultayında kabul edilen Tüzük çerçevesinde kongrelerini yaparak yeniden yapılanmaları yönünde tavsiye kararı alınmıştır. Dünyada mevcut Türkmen derneklerinin bir federasyon çatısı altında birleşmelerinin yararlı olacağı, özellikle Türkiye’de “Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği” dışında kurulmuş ve kurulacak Türkmen derneklerinin Türkmen davsına zarar vereceği değerlendirilmektedir.
Türkmen toplumu için bağlayıcı nitelik taşıyan ve Türkmen Kurultayı ve Cephesi Ana Tüzüğü’nün ayrılmaz bir parçası olan “Temel İlkeler Deklarasyonu”nu dünya kamuoyuna ilan ediyoruz:
- Büyük Türkmen Kurultay’ında Seçilen ITC Şura Üyeleri:
- Vedat Arslan
- Riyaz Sarıkahya
- M. Kemal Yayçılı
- Kenan Şakır Üzeyirağalı
- Hasan Özmen
- Aydın Beyatlı
- Esat Erbil
- Ferhan Coşkun
- Yaşar İmamoğlu
- Seyyah Küreci
- Ziyat Köprülü
- Turhan Ağaoğlu
- Aydın Arslan
- Kazım Bozkurt
- Cemal Şan
- Talat Haffaf
- Sabah Ketene
- Mahmut Kasapoğlu
- Adnan Kasapoğlu
- Suphi Bilal Dede
- Bahattin Türkmen
- Vacit Şucaattin
- Hüsam Hasret
- Abdulilah Ketene
- Talat Kahveci
- Tahsin Şakır
- Abdülkerim Mollaoğlu
- Hasan Beyatlı
- Ümit Halife
- Camal Assaf
ITC Başkan ve Yürütme Kurlu Üyeleri
Vedat Arslan, ITC Başkanı
- Mustafa Kemal Yayçılı, Yürütme Kurulu Üyesi
- Riyaz Sarıkahya, Yürütme Kurulu Üyesi
- Kenan Şakır Üzeyirağalı, Yürütme Kurulu Üyesi
ITC Denetleme Kurulu Üyeleri
- Adil Beyatlı
- Tahsin Şeyhoğlu
- Seyyah Küreci
- Fevzi Neccar
- Esat Erbil
ITC Disiplin Kurulu Üyeleri:
- Sabih Lütfi
- Abdülkerim Mollaoğlu
- Şirzat Üzeyirağalı
- Cengiz Oğuz
- Mustafa Ziya
ITC Şura Sekretaryası
- Adnan Kasapoğlu
- Cemal Şan
- Kazım Bozkurt
- Tahsin Şakır
***
Özet olarak 1. Büyük Türkmen Kurultayı ilk kez olarak Türkmenler için bir demokrasi sınavı niteliğini kazandırdı. “7 Ekim” Günü Türkmenler için Milli Bayram ilan edilmesi, o dönem de muhalefette bulunan Türkmenlerin bütün kesimleri tarafından kabul edilmesi anlamına geldiği demektir. Ancak, 2. Büyük Türkmen Kurultayı’nın kurtajla doğması bu demokrasiyi sakat bırakmasına neden oldu…
devamı var
