Irak Parlamentosu, yerel seçimlerin 18 Aralık’ta yapılmasına karar verdi. Bu, 2013 sonrası ilk yerel seçim olacak. Meclis, 2019’da patlak veren halk gösterileri sırasında vilayet meclislerini lağvetme kararı almıştı. Irak Yüksek Seçim Komiserliği, yapılacak yerel seçimlere 270 siyasi parti ve oluşumun katılacağını duyurdu.
Yerel seçimlerle oluşacak vilayet meclisleri kent valilerini, ilçe meclisleri de kaymakamları seçme yetkisine sahip olacak. Yerel meclisler, kentlere ayrılan bütçeyi hizmet projeleri kapsamında kullanma hakkını da elde edecek.
İktidarın aslan payını elinde bulunduran İran destekli Şii Koordinasyon Çerçevesi içinde yer alan gruplardan Haydar el-İbadi’nin Nasır Koalisyonu ile Şii dini ve siyasi lider Ammar el-Hekim’in başında bulunduğu Ulusal Hikmet Akımı vilayet meclislerine “ittifak” şeklinde katılacak. Eski başbakanlardan Nuri el-Maliki’nin ise Şii milis gruplara bağlı siyasi gruplarla ittifak şeklinde değil, bu seçimlere tek başına katılmak için çalışmalar yürüttüğü ifade ediliyor.
Koordinasyon Çerçevesi içinde yer alan Bedir Örgütü, Asayib Ehlilhak ve diğer Şii milis kanatların siyasi oluşumlarının ise yerel seçimlere katılım noktasında nasıl bir yol izleyeceği henüz bilinmiyor.
Durumu merak edilen diğer bir Şii lider ise Mukteda es-Sadr. Geniş Şii tabana sahip Sadr, iki sene önceki genel seçimlerden birinci çıkarak Mecliste en çok sandalyeyi elde etmişti. Ancak Şii lider daha sonra siyasetten çekildiğini açıklamış ve grubundaki milletvekillerini de istifa ettirmişti.
İran’a mesafeli Şii liderin yerel seçimlere katılıp katılmayacağı henüz netleşmedi. Ancak Sadr’ın Kur’an-ı Kerim’e yönelik Avrupa’daki saldırıların ardından tabanını sokağa dökmesi “siyasete dönme provası ve bunun neticesinde yerel seçimlere katılma sinyali” şeklinde yorumlandı.
Sünni nüfusun ağırlıklı olduğu bölgelerde en önemli siyasi blokların başında Meclis Başkanı Muhammed Halbusi liderliğindeki “Takaddüm Partisi” geliyor. Halbusi’nin yanı sıra Sünni bölgelerinde yerel seçimlere hazırlanan diğer oluşumlar ise, Hamis Hançer’in başkanı olduğu “Egemenlik Koalisyonu”, eski Meclis Başkanı Usame Nuceyfi ve eski Maliye Bakanı Rafi İsavi ile mevcut Savunma Bakanı Sabit Abbasi gibi Sünni liderlerin içinde olduğu “Hasim Koalisyonu”, Sünni politikacı ve iş adamı Musenna Samarrayi’nin “El-Azim” ittifakı ve “Ulusal Arap Projesi”.
Kerkük’te nüfus yoğunluğu bulunan Türkmenlerin durumu ise yerel seçimlerde başta Irak Türkmen Cephesi (ITC) olmak üzere Türkmen partilerin izleyeceği ittifak şekline bağlı olacak. Benzer durum Kürt siyasi partiler için de geçerli.
– “Geleneksel partiler devlet bütçesini kullanıyor”
Irak Düşünce Merkezi Başkanı Dr. İhsan eş-Şammari, bağımsız adaylar ve yeni kurulan partilerin yerel seçimlerde başarı şansının bir yandan seçmen davranışına, diğer taraftan bu partilerin güçlü ve gerçekçi seçim vaadi ve söylemlerine bağlı olacağını söyledi.
Yerel seçimlere katılımın yüksek olması halinde bağımsız adaylarla yeni kurulan partilerin vilayet meclislerinde sandalye elde edebileceğini belirten Şammari, “Yıllardır devletin önemli finans kurumlarını elinde bulunduran geleneksel partiler (Şii) yerel seçimlerde de kampanya döneminde bu bütçeleri kullanacak. Yeni partilerin bu durum karşısında durumu zor olacak.” dedi.
Bağımsız adaylarla yeni partilerin seçim sürecinde zorluklarla karşı karşıya kalabileceği endişesi olduğunu dile getiren Şammari, bu partilerin “silah ve mali olarak da geleneksel partilerle yarışamayacağı” gerçeğinin söz konusu olduğunu ifade etti. Iraklı siyasi analist, Meclisten geçirilen seçim yasasının da bağımsız adayların çıkarına olmadığını vurguladı.
Irak’ta 2019’daki halk gösterileri sonrası kurulan partilerle bağımsız adayların seçimlere birleşerek blok halinde girmeleri gerektiğini savunan Şammari, seçim sistemine göre ancak bu şekilde başarılı olabileceklerini, aksi halde vilayet meclislerine girme şanslarının olmadığını aktardı. Şammari, “Ancak kurulan yeni partilerin bir bölümü de geleneksel partilerin güdümünde kurulan partilerdir. Bunlar, mevcut partilere muhalif olanların oyunu bölecek.” değerlendirmesinde bulundu.
Iraklı siyasi analist Ahmed el-Yasiri de vilayet meclislerinde daha çok geleneksel partilerin kazanma şansının bulunduğunu dile getirdi.
Sadr’ın yerel seçimlere katılma ihtimaline de değinen Yasiri, şunları söyledi:
“Sadr Hareketi yerel seçimlere ya bağımsız grupları destekleyecek ya da bağımsız blok şeklinde katılacak. Hareketin vilayet meclislerinden de uzak kalması siyasetten tamamen uzaklaşabileceği anlamına gelir.”
– “Yeni kurulan partiler ne siyasi deneyime ne de paraya sahip”
Siyaset yorumcusu Aid el-Hilali, başkent Bağdat ve güney illerde nüfuzu bulunan geleneksel Şii partilerin yerel seçimler için güçlü bir hazırlık içinde olduğuna dikkati çekti.
Hilali, “Geleneksel partiler, 2021 genel seçimlerindeki ‘müteaddit seçim bölgesi’ sistemini denedi ve büyük bir başarısızlıkla karşılaştı. Yeni seçim yasası ise (her ilde tek liste sistemi) geleneksel partilerin işine yarayacak. Bu partiler ayrıca hem tabana sahip hem de kendini finanse edebilecek yıllardır devletten elde ettikleri büyük paralara sahip.” diye konuştu.
Yeni partilerin ise bu imkanlardan uzak olduğunun altını çizen Hilali, “Yeni kurulan partiler, ne siyasi deneyim ne de paraya sahip ki seçimleri kazanabilsin. Bu partiler, yeni bir siyasi dönemi inşa edebilirdi ancak mevcut ortam buna müsaade etmeyecek. Bu partiler, tek başına değil, ittifak şeklinde yerel seçimlere katılabilirse belki bir oranda başarı yakalayabilir.” ifadelerini kullandı.
– Sadr’a tabanından “siyasete dön” baskısı
Hilali, Sadr’ın yerel seçimlerle ilgili alacağı tutuma ilişkin ise şu değerlendirmede bulundu:
“Sadr’ın tabanı yerel seçimlere katılmayı güçlü şekilde istiyor. Kur’an-ı Kerim protestolarında diğer siyasi partilere ‘biz buradayız’ mesajı verdiler. Sadr’ın tabanı liderlerine ‘siyasete dön’ baskısı da uyguluyor. Ancak liderleri Sadr’ın siyasetten uzak durmayı sürdürme eğiliminde olduğunu düşünüyorum.”
