Irak merkezi yönetimi ile Erbil arasında 2021 bütçesinde yaşanan anlaşmazlık bütçenin Mecliste onaylanmasını geciktirirken, Süleymaniye’nin ise bu durum karşısında mali sorunlarını çözmek için doğrudan Bağdat ile görüşmek istediği ifade ediliyor.
Irak hükümeti, 2021 yılı bütçe tasarısını Bakanlar Kurulunda onayladıktan sonra Meclise gönderdi. Meclis de bütçeyi, Maliye Komisyonunun incelemesine sundu. Ancak, bütçe bir aydan uzun süredir Meclis koridorlarında görüşülüyor.
Bütçenin Meclis oylamasına sunulmasının önündeki engellerden biri Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) ayrılan yüzde 12,67’lik pay bir diğeri de petrol gelirleri konusu. Erbil yönetimi bu oranı az bulurken, artırılması için Bağdat’taki Şii ve Sünni grupları ikna turlarında da sonuç alamadı.
Bağdat ayrıca, Erbil’in ihraç ettiği petrolden günlük 250 bin varilin gelirini de teslim etmesini istiyor. Şii siyasi partiler de hükümete baskı yaparak, IKBY’nin sadece günlük 250 bin varil petrolü değil ihraç ettiği tüm petrol gelirlerini merkeze teslim etmesini istiyor ve bu gruplar, IKBY ile yapılan müzakerelere rağmen geri adım atmıyor. Şii gruplar, IKBY’nin petrol dışındaki alanlarda da elde ettiği tüm gelirleri Bağdat’a teslim etmesinden yana.
Irak Meclisi Maliye Komisyonu, IKBY’nin geçmiş yıllarda petrol ihracatından elde ettiği gelirleri de Bağdat’a ödemesini talep ediyor ve bunların Kürt yönetimine borç olarak yazıldığını ifade ediyor.
Bağdat ayrıca IKBY’nin petrolü Irak Petrol Pazarlama Şirketinin (SOMO) belirlediği fiyat üzerinden satmasını isterken, IKBY ise petrolün varilini 10 ile 11 dolara satıyor.
Kürt yetkililer söz konusu petrol miktarının (günlük 250 bin varil) teslim edilmesinde sıkıntı görmediklerini belirtiyor ancak gelirlerin tamamını teslim etmek istemiyor.
Irak hükümeti geçen yıl nisan ayında IKBY günlük 250 bin varil petrol gelirini Bağdat’a teslim etmediği için memur maaşlarını ödemeyeceğini açıklamıştı. Merkezi yönetim daha önce IKBY’ye her ay 453 milyar dinar (yaklaşık 299 milyon dolar) ödeme yapıyordu.
Talabani ve heyeti yeniden Bağdat’ta
IKBY Başbakan Yardımcısı Kubat Talabani liderliğindeki heyet iki gün önce Bağdat’a giderek, bütçe görüşmelerine yeniden başladı.
Heyetin ilk durağının, eski Başbakan Nuri el-Maliki olması dikkati çekti. Meclisteki Şii siyasi gruplar IKBY bütçesinin artırılmaması ve oradaki petrol ve sınır kapısıyla gümrük gelirlerinin Bağdat’a teslim edilmesini istiyor. Şiilerin bu isteği Meclise gönderilen bütçe tasarısının 11’inci maddesinin 2’nci fıkrasında da yer alıyor.
Şii gruplar, IKBY’nin petrol üretimi ve ihracatıyla orada çalışan petrol şirketlerine ödediği giderlerden de merkezi yönetimin muaf tutulması yönünde baskı yapıyor.
Talabani ve heyetinin İran’a yakın Maliki ile görüşmesinin, Maliki aracılığıyla Şii grupların tutumunda değişiklik amaçladığı şeklinde yorumlanıyor.
Görüşme sonrası IKBY hükümeti tarafından yapılan yazılı açıklamada, Maliki’nin 2021 bütçesi konusunda Bağdat ve Erbil’in anlaşma sağlaması için desteğini belirttiği ifade edildi.
Süleymaniye’den “tek başına federal yapı” sesleri yükseliyor
Süleymaniye’den ise bütçe ve petrol konusunda anlaşmaya varılamaması halinde IKBY’den bağımsız şekilde mali konuları direkt Bağdat ile görüşme sesleri yükseliyor.
Kentteki memur maaşlarının ödenememesi ve diğer mali krizler bölgedeki bazı çevreleri doğrudan Bağdat ile görüşme seçeneğine sevk etti.
Irak’ın resmi gazetesi Sabah da 1 Şubat tarihli sayısında “Süleymaniye, mali sorunun çözümü için Erbil’den bağımsız olarak direkt Bağdat ile görüşecek” manşetine yer verdi.
Gazeteye konuşan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Süleymaniye Vilayet Meclisi Üyesi Rikavt Zeki, şunları aktardı:
“Bağdat ve IKBY arasında petrol konusunda anlaşma sağlanamazsa, Süleymaniye’deki yerel yönetim yasal olarak direkt merkezi yönetim ile görüşebilir. Böylece Süleymaniye petrol gelirlerini Bağdat’a teslim edecek orası da vilayetteki memur maaşlarını ödeyecek. Duhok ve Erbil de bu yola başvurabilir.”
IKBY’deki memurlar geçen yıl maaşlarının bir kısmını gecikmeli ve kesintili olarak alsa da ekim, kasım ve aralık ayı maaşlarını alamadılar. Ocak ayı maaşları ise memurlara düzenli olarak verildi.
Süleymaniye’nin Erbil’den bağımsız olarak doğrudan Bağdat ile görüşme ve federal yapı fikrinin savunucularından Piyar Ömer Abdullah da gazeteye yaptığı açıklamada, bunun örneğinin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), ABD, Almanya ve Avusturalya gibi ülkelerde bulunduğunu aktardı.
Bağdat ile bütçe ve petrol sorunlarının çözümü halinde bile Süleymaniye’nin tek başına federal yapıya dönüşmesi fikrini savunmaya devam edeceklerini dile getiren Abdullah, “Süleymaniye, kalkınma ve gelişme noktasında Erbil, maaş kesintisiyle de Bağdat tarafından cezalandırıldı.” ifadelerini kullandı.
Kaynak: Anadolu Ajansı (AK)
