D. Mehmet Doğan ve Kerkük Edebiyatı
Dr. Şemsettin Küzeci
Türkiye Yazarlar Birliği Kurucularından ve Şeref Başkanı D. Mehmet Doğan bu dünyada hayat serüveninin son sayfasın 11 Ağustos 2024 tarihinde kapatarak rahmanına kavuştu. Rahmetli ile ilgili yazılanların dışında bir şeyler kaleme almak istedim. O da Kerkük edebiyatı ile ilgili rahmetli Doğan’ın çalışmaları ve faaliyetlerine bir nabza olsa bile ışık tutmaya gayret ettim.
İlk tanışma
Irak’ta Kerkük’te yaşadığım yıllarda 1990’lı yıllarda Irak’ın Başkenti Bağdat’ta Geleneksel olarak düzenlenen “Uluslararası Merbid Şiir Festivali” katılan Mehmet Doğan, Mehmet Atilla Maraş, Mehmet Sılay vd. leri ile uzaktan da olsa tanıştık. Ancak o dönemde Baas Partisi ve Saddam rejiminin istihbarat güçleri Türkmen aydınlarını sıkı takibe almışlardır. Rehberler hariç kimse bir Türk şair ve yazarına yaklaşamazdı. Biz Türkmenlerden Şair Fevzi Ekrem Terzioğlu, Nevzat Abdülkerim ve Kasım Sarıkahya dışında hiçbir Türk ve Azerbaycan şairi ile temas kumaya her ne kadar istersek de kuramazdık. Rahmetli Doğan ve arkadaşları ile uzaktan da olsa tanıştık birkaç kelime konuştuk…
Türkiye’de M. Doğan ile bir aradayız
1993 yılında Kerkük’ün-Türkmen Tuzhurmatu ilçesinde bir grup üniversite mezunu Türkmen öğrencileri ile dostumuz Yaşar Ahmet Garib’in düğüne katıldık. Düğünde dostum şair ve Irak Türkmen Milletvekili Fevzi Ekrem Terzioğlu’nun takdimiyle okuduğum 3 adet milli ve hamasi şiirlerden dolayı 3 ay “Tikrit” İli Muhaceretinde tutuklu kaldım. Allah’a şükür idamdan kurtuldum. Ardından da ailemle birlikte 1996 yılında Türkiye’ye sığınmak zorunda kalmıştım. 1999 yılında Ankara’ya gelip Irak Türkmen cephesinde görev aldıktan sonra Türkiye Yazarlar Birliği’ni yine dostum Terzioğlu ile ziyaret ettik. Başta D. Mehmet Doğan olmak üzere, Dr. Mehmet Sılay, Mehmet Atilla Maraş, Nazif Öztürk değerli yazarlarla ve iş adamı Faik Güngör bir araya geldik. Bu ziyaret benim için bir TYB ile tanışma başlangıcı olarak Maraton’un ilk adımı niteliğinde idi.
Doğan ve Sılay’a yaklaşma talimatını aldım
Ankara’da görev yaptığım yıllarda bir “Binbaşı” bana Doğan’dan uzak düş talimatı verildi. Nedenini sorduğumda 132 General davasını gerekçe gösterdi. Aynı zamanda da Dr. Mehmet Sılay ile de elinden geldiği kadar uzaklaş denildi. Ancak, bu iki kişi ile dostluğumu ve arkadaşlığımı her şeye rağmen sürdürdüm. Mehmet Doğan’ın vefatına kadar ve Sayın Sılay ile de dostluğumuz devam etmekte ve ömür boyu da devam edecektir…!
Mehmet Doğan ve Kerkük Edebiyatı
Artık Ankaralı olmuştum. Sık sık Türkiye Yazarlar Birliğine gelip giderdim. Nazif Öztürk döneminde TYB ne üyeliğimi de yaptırdım. Kerkük edebiyatı ile de ilgili rahmetli doğan ile her gittiğimde fikir ve düşüncelerimizi paylaşırdık. Edebiyatımızın yeni Türkçe harflerine aktarılması konusunda defalarca rahmetli Doğan ile fikir alış verişi yapardık. Böylece ortak dostumuz Terzioğlu her Türkiye’ye geldiğinde TYB’yi ziyaret edip, yukarıda zikrettiği değerlerle görüşüp kaynaşırdık. Doğan Üstadım her zaman Ata Terzibaşı hocamızı sorardı. Kitaplarını peyderpey kendisine ulaştırıldım. Ne yazık ki, Terzibaşı hakkında hazırladığım ve yazdığım 5 eseri kendisine ulaştıramadım…
TYB’nin düzenlediği 10. Yazar okulu öğrencisiyim
10.Mehmet Doğan’ın fikir babası olduğu “Yazar Okulu” kurslarının 10. Sına 2005 yılında Ankara’da öğrencisi olarak katılma şerefine nail olmuştum. Yine rahmetli Doğan vermiş olduğu derslerde bilgi ve birikimi ile her zaman olduğu gibi bizleri derinden etkilemiş ve aydınlatmıştır. Yazarlık konusunda püf noktaların sırrını ve tecrübelerini anlatan rahmetli Doğan samimi ve dostane yaklaşımı yediden yetmişe her kesin gönlünde taht kurmuştur.
Türkçe’ni Uluslararası Şiir Şölenlerindeyiz
Ankara’da görev yaptığım için TYB’de düzenlenen tüm organizasyonlarına katılıyordum. Yurt içi ve yurtdışı etkinliklerde Kerkük’ü temsilen Doğan ve TYB tarafından davet edilirdim. Böyle rahmetli Doğan ile bir samimi ilişkimiz oluşmuştur. D. Mehmet Doğan’ın önderliğinde düzenlenen Türkçe’ni Uluslararası Şiir Şölenlerine aşağıdaki yıllarda katıldık:
- Türkçe’ni 6. Uluslararası Şiir Şöleni. 11-13 Kasım 2005/Simferopol, Kırım-Ukrayna
- Türkçe’ni 9. Uluslararası Şiir Şöleni. 24-27 Kasım 2011/Prizren-Kosova
- 30 Yılında Türkçe’ni Uluslararası Şiir Şöleni. 13-15 Ekim 2022/ Bursa ve 16 Ekim 2022 Konya
Yakarıda zikrettiğim etkinliklerde rahmetli Doğanın Kerkük edebiyatına çok önem verdiği ve Nesimi, Fuzuli ve Ahdi gibi şairlerin yetiştiği toprakların adeta ruhunu teneffüs eder gibiydi.
Kerkük Şairleri ve Mehmet Doğan
2005 yılında Kerkük şairleri kitabını hazırlarken merhum Doğan’a istişare ettim. Bana önemli tavsiyelerde bulundu. Ufkumu açarak, daha verimli yöntemleri bana önerdi. Aslında benim kullanacağım yöntem dönemlere ayırma yöntemi idi. Doğan ise, yaşa göre veya alfabetik olarak sıralarsan daha uygun olacağına, şiirler konusunda ise, aktarımda çok fazla dipnot kullanma, şiirlerde Kerkük ağzının özelliği görünsün diye önermişti. Öyle de yaptım. Kitap 2 cilt olarak 2005 ve 2006 yıllarında merkezi Azerbaycan’da olan Dünya Genç Türk yazarlar Birliği yayınları olarak Ankara’da yayınlandı. Böyle Kerkük şairleri kitabımda Doğan’ın izleri unutulmamıştır.
Mehmet Doğan’ın Sözlükleri
Irak’ta dikta rejim sonrası Türkçe dili resmi statüsünü kazandıktan sonra günümüze kadar 7 Irak Üniversitesinde Türkoloji bölümleri açılmıştır. Rahmetli Doğan ile bu konuyu konuştuğumda her üniversiteye “Doğan” sözlüğünde ve önemli edebiyat Kitaplarından gönderdi. Böylece Irak’ta Türkçe eğitimine ve Kerkük-Türkmeneli bölgesinde edebiyatçılara büyük destek olmuştur. Ancak biri var ki, Kerkük’te Doğan’ın eserlerinin aşığı ve 20 yıl Saddam’ın Abu Garip cezaevinde yatan edebiyatçı ve eğitimci “İzzettin Vendavi” Doğan’ın tüm kitaplarını ezbere okumuş ve takip etmektedir. Demek ki, Doğan Üstadımız sınırlarımızın dışında da eserleri ile etkisini sürdürmektedir.
Doğan’dan Ata Terzibaşı’na Ömür Boyu Şeref Ödülü Önerisi
TYB’nin her yıl dağıttığı TYB ödüllerinin 2014 yılı ödül alanlar arasında Kerkük’ün Milli Yazarı Ata Terzibaşı Ömür Boyu Şeref ödülüne layık görülmüştür. Bendeniz tarafından önerilen bu ödül Bayburt Üniversitesinde düzenlenen ödül töreniyle Terzibaşı’nı temsilen bendeniz teslim aldım. Ata Terzibaşı’nı telefonla arayarak, D. Mehmet Doğan’a teşekkürlerini iletti. Yerine kısa bir konuma yapmamı istemiştir. Ödülünü kendisine teslim ettiğimde mutluğunu dile getirerek ödülleri arasında önemli bir ödül olduğuna vurgu yapmıştır.
TYB Ankara Şubesinde “Yazar Okulu” ve Doğan!
Eylül 2023 yılında TYB Ankara şubesi olarak Anakara Makam İlçe Belediyesi ile ortaklaşa düzenlediğimiz “1. Ankara edebiyat Festivali” kapsamında “Yazar Okulu” nun genel koordinatörlüğünü üstenmiştim. Her konuda kendisiyle istişare ederek 3 ay boyunca Yazar okulunu başarıyla tamamladık. Ancak, Yazar Okulu’nun açılıp açılmadığı konusunda rahmetli Doğan’ın çok tereddütleri var idi. TYB Ankara Yönetimi olarak bir az da onur meselesi yapmıştık. O yüzden daha ciddi olması için elimizden geleni yapmaya çalıştık. Bu konuda TYB Ankara yönetim kurulu üyesi rahmetli Hamit Gök de ciddi katıkları var idi. Kursun son haftalarında yönetim ile Kurs koordinatörlüğü arasında bazı problemler çıkmıştır. Dolayısıyla da Mehmet Doğan’a çıkıp İstifamı takdim ettim. Ancak Doğan Üstadımız hayır kabul etmeyiz. Devam edersin. En azında genel kurula kadar bekle dediğinde kendisini kıramadım. Bir büyüğümüz olarak saygımızı yerine getirerek genel kurula kadar AYB Ankara Şb. Yönetiminde kaldık.
Böylece Mehmet Doğan birleştirici düşünceleri ve fikirleri ile de uzlaştırıcı olarak çevresindekilerinin arasında çimento rolünü oynardı. Biz ondan öyle gördük öyle de öğrendik… Elbette ki, onun adına konuşanlar oldu da. Ama tek kelimeyle onun arkasından konuşulanlardan hiçbir alakasının olmadığını bizzat bana defalarca söylediğinde onun bir kez daha samimiyetine yürekten inandım…
Mehmet Doğan ile Yarım Kalan Projemiz
11-13 Kasım 2005/Simferopol, Kırım-Ukrayna’da TYB tarafından düzenlenen Türkçe’ni 6. Uluslararası Şiir Şöleninde kısa bir konuşma yapıp ardından da şiirimi okuduktan sonra Mehmet Doğan değerlendirme konuşmasında “ Küzeci, gelecek toplantımızı Kerkük’te yapılmasını dile getirdi. Beni çok mutlu etti. İnşallah Kerkük’te ve Türkmeneli’nde toplantılarımızın birini yaparız. Dedi.
Irak’taki gelişen siyasi olaylar ve güvenlik sıkıntılarından kaynaklanan nedenlerden dolayı ne yazık ki, bugüne kadar Irak’ta veya Kerkük Türkmeneli bölgelerinde her hangi bir Uluslararası etkinlik yapılamadı. Böyle Sayın Doğan ile plan ve projelerimiz rafa kaldırıldı.
TYB’nin 45 Yılı Fotoğraf Arşivi Çalışmaları
TYB’nin Kurutuluşun 45. Yılı arşiv çalışmaları kapsamında Üstadım Doğan ile TYB arşivini Dijital ortama aktarmak istedi. Seve seve bu görevi üstlendim. Mevut fotoğrafların %70’ini dijital ortama aktarıldı. Geriye kalan fotoğraflar yaklaşık 10 fotoğraf albümü ne yazık ki, bazı nedenlerden dolayı aktarılmadı. Bu da içimde bir ukde kaldı. Keşke yarım kalmasaydı. Ama benden değil Şube Yönetiminden kaynaklanana nedenlerdir…
TYB’nin Simgesi D. Mehmet Doğan
TYB’nin kuruluşundan bu yana Türkiye ve Türk dünyası şair ve yazarlar arasında iletişimi ve diyalog olgusunu geliştiren ve yüzlerce etkinliğin fikir babası olan Mehmet Doğan Üstadımız, Türkiye ve Türk Dünyasında TYB’nin sime ve sembol isimi olarak kalacaktır. Mehmet Doğan Kerkük ve Türkmen edebiyatçılar arasından unutulmayan bir şahsiyet ve kanaat önderi olarak yaşayacaktır.
Kültür, edebiyat ve dil konusundaki görüş ve fikirleri ile de gelecek nesil tarafından yâd edilecek bir bayraktır D. Mehmet Doğan…
Nur içinde yatsın, ruhu şad olsun.
Ankara, 28 Ağustos 2024
