2003’ten sonra Irak hükümetlerinin kurulmasından bu yana ilk kez bir başbakan, hükümet üyeleri ve bazı valiler arasında kabine değişikliği yapmak üzere olduğunu açıkladı. 2022 yılının Ekim ayında hükümetini kuran Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, hükümet kurulduktan birkaç gün sonra devlette özel derecelere sahip olanların (genel müdürler ve bakanlık müsteşarları) performansını 4 ay içinde, bakanları da 6 ay içinde değerlendirmeye tabi tutacağını taahhüt etti.
Sudani’nin geçtiğimiz günlerde bir televizyon kanalına verdiği röportaja göre hükümet, bakanlık oluşumunda ve valiler ve genel müdürler düzeyinde değişiklikler yapmak üzere. Bu kabine değişikliği ilanı, hükümet programında hükümetin uyması gereken bazı öncelikler belirleyen başbakan için bir güç kaynağı olurken, öte yandan siyasi gözlemcilere göre, valilerin yanı sıra bakan değişikliği kapsamına giren bakanlıklar konusunda siyasi bloklarla tartışmaya da kapı aralayabilir.
Bakanlar düzeyinde ise bakanlarını savunan, yolsuzluk ve başarısızlık dosyalarının üzerini kapatan siyasi bloklar, kendisine mensup olan bakanı meclis kubbesi içerisinde seferber ederek savunacak. Bu da hükümet oluşumunun arkasında duran Devletin İdaresi Koalisyonu içinde bir krizi tetikleyecek. Siyasi bloklar arasında değişikliğin Başbakan ile sorunsuz bir şekilde yapılması konusunda bir anlaşmaya varılması durumunda böyle bir önlem, gelecek 3 yıl için bir bütçeyi onaylamak üzere olan başbakanın konumunu güçlendirecek.
Valilerle ilgili olarak ise il genel meclisleri tarafından seçildiği için değişmesi konusunda anayasal bir sorun var. Yaklaşık 4 yıl önce il genel meclisleri askıya alındığı için meclislerin yokluğunda valilerin değiştirilmesi konusunun, değişikliğe dahil olan valilerin mensup olduğu siyasi bloklar ile başbakan arasında anlaşmazlığa neden olması mümkün. Diğer taraftan Sudani, toplantıda siyasi sistem ile Irak vatandaşı arasındaki güveni yeniden tesis etme sözü vererek, “Güven düzeyi çok düştü. Bu nedenle vatandaşlarla iş birliği yapmak için güvenilirliğe ihtiyacımız var” dedi.
Kabine değişikliği gerçekleştirme niyeti hakkında ise Sudani, “Bakanlara, bakanlık pozisyonlarındaki çalışmalarını tamamlamaları üzere gerçek bir değerlendirme yapmaları için 6 ay süre verildi. Bunda herhangi bir nezaket yok. Bunun yerine ister sağlık, ister eğitim, tarım ve diğer çeşitli bakanlık pozisyonlarında olsun, hükümetin uygulaması gereken araçlar ve bir plan vardır” dedi. 2019 yılından itibaren ara verilen il genel meclisi seçimleri ile ilgili olarak da Sudani, “İl genel meclisi seçimleri 20 Aralık’tan önce yapılamayacak. Komisyonun bu tarihten önce tamamlayamayacağı prosedürler ve gereklilikler vardır ve parlamentoda bunların değiştirilmesi gerektiğini düşünen önemli siyasi güçler bulunuyor” şeklinde konuştu. Çalınan fonların geri alınması da dahil olmak üzere hükümet programındaki önceliklerden biri olarak yolsuzlukla mücadele önlemleri alanında ise “Para iadesi, yolsuzlukla mücadele etmenin en iyi yoludur” diyen Irak Başbakanı, “İktidar, gösterilerin taleplerinden biri olan hizmet sloganını gündeme getirerek, vatandaşın seçimlere katılımını artırdı. Bu da hizmet ve mühendislik tecrübesi ile hızlı servislerin hayata geçirilmesi, geciken projelerin devreye alınması, altyapı, sağlık ve elektrik sektörlerine öncelik verilmesi ile bu durumla bağlantılıdır” dedi.
Son dönemde bütçe konusunda yaşanan tartışmalarla ilgili olarak Sudani, “Üçlü bütçe, ekonomik istikrar ve özel sektör için olumlu bir mesaj anlamına gelir. Tüm uluslararası finans kuruluşları, Irak’ın özel mali, sosyal ve ekonomik durumunun orta vadeli bir bütçeye ihtiyacı olduğunu tavsiye eder. Devlet işi, vatandaşların tek gelir kaynağı olmamalı. Bu yüzden özel sektörü harekete geçirme eğilimindeydik. Dolardaki tüm dalgalanmalar, hükümet ile merkez bankası arasında önceki aşamada ABD Merkez Bankası ile imzalanan anlaşmanın, süresi iki yıl olduğu için uygulanamamasının sonucuydu” ifadelerini kullandı.