Azerbaycan Türkçesi’nde Renk İsimleri ile Yapılan Deyimler
Ahmet Hürmüüzlü
Giriş
Deyim, dil biliminde, kavramları, durumları hoşa giden bir anlatımla ya da özel bir yapı ya da söz dizimi içinde belirten ve çoğunlukla gerçek anlamlarından ayrı anlamlara gelensözcüklerden oluşan kalıplaşmış sözcük topluluğu ya da cümledir. İki veya daha çok sözcükten kurulu bir çeşit dil ifadesi olan deyimler, duygu ve düşünceleri dikkati çekecek biçimde anlatan ad, önad, belirteç, yalın ve birleşik eylem görünüşlü dilsel yapılardır. Ya tam bir tümcedirler ya da bir söz öbeğidirler. Her bir dilin zenginliği onun içerisindeki deyimlerin çokluğu ile tartılır. Her hangi bir dili mükemmel öğrenmeyin önemli göstegesi o dilin deyimlerini derinden bilmektir. Genellikle, deyimler dilin en zor benimsenilen katıdır. Dildeki deyimler dil taşıyıcılarının tarih ve etnografisini, yaşam tarzını, örf ve geleneklerinin, psikolojisinin ve düşünce tarzının belirtisi gibi ortaya çıkar. Bu andan her bir halkın dilindeki deyimlerinin dilcilik yönünden incelenmesi, sonuçta, o halkın tarih ve etnografisinin, hayat ve yaşam tarzının öğrenilmesine neden olur (www.ayk.gov.tr).
Azerbaycan Türkçesi’nde çok büyük bir deyim hazinesi bulunmaktadır. Yüzyıllarca halkın arasında kullanılan bu deyimleri, edebi ve edebi olmayan deyimler olarak ikiye ayırmak mümkündür. Edebi deyimler edebiyatın dilinde kullanılmış deyimlerdir. Yazılı ve sözlü edebiyatı içine alan bu deyimler belgelenmiş, dil deneyimleri kanıtlamıştır. Konuşma dilinde ve yazıya aktarılmamış folklor dilindeki mevcut deyimler ise edebi olmayan deyimlerdir (Altaylı, 2005: 10). Deyimlerin oluşumunda insan günlük hayatındaki yaşadıkları olaylar veya gördü şeylerden ilham alarak deyimler söyler. Bazan benzetme bazen üzülme bazen mutlulk vs. İfadelerini veren deyimler renk, hayvan isimleri, gök, yer ve birçok kavramlarla oluşur. Yaptığımız bu çalışmada Azerbaycan Türkçesi’ndeki renk isimleri ile kurulan deyimleri ele alacağız. Azerbaycan Türkçesi’nde çok sayıda renk isimleri ile oluşan deyimler bulunmaktadır. Renk isimleri ile yapılan deyimler farklı farklı anlamlar taşıyarak farklı farklı renk isimleriyle deyim bulunmaktadır. Deyimlerdeki renk isimleri renkleri bazen gerçek, bazen mecaz ve bazen yan anlamda kullanılmıştır.
Azerbaycan Türkçesinde daha çok ağ (ak) ve ġara (kara) renk isimleri deyimlerde kullanılmıştır. Ağ (ak) renk ismi ile kurulan deyimler bazen yaşlılık anlamında kullanılarak ağ düşmäk (saçları beyazlaşmaya başlamak) örneğindeki gibi, bazen mutluluk ifadelerini taşımıştır ağ gün (mutlu gün) , bazende yan anlamda kocamanlaştırma ifadesi vermiştir ağ böhtan (büyük yalan).
Ġara (kara, siyah) renk ismi daha çok kötülemek, karaltmak, ölüm yada mutsuluk ifadelerinde görülmektedir. Ġara (kara, siyah) renk ismi çok az sayıda gerçek anlamını taşıyarak deyimlerde bulunmaktadır ġara üzüm yeyändä gördänindä görünür ( beyaz tenli güzel kızlar için kullanılan bir ifade) örneyindeki gibi. Çouğu zaman bu renk ismi mecaz veya yan anlamlarda görülmektedir ġara toprağa girmäk (defnedilmek), ġara bulut (engel)
Yaptığımız bu çalışmada Azerbacan Türkçesi deyimler sözlüğünü inceleme yaparak Azerbaycan Türkçesi’ndeki renk isimleri ile yapılan deyimleri renk isimlerine göre tasnif ederek şöyle sıralıyabiliriz:
1- Ağ (ak, beyaz) renk ismi ile yapılan deyimler
2- Ġara (kara, siyah) renk ismi ile yapılan deyimler
3- Ġırmızı (kırmızı, al, kızıl) renk ismi ile yapılan deyimler
4- Diğer renk isimlei ile yapılan deyimler ( Sarı, Göy, Boz )
1-Ağ (ak, beyaz) renk ismi ile yapılan deyimler:
Bütün renkleri içerisinde barındıran ak (beyaz) renk, saflığın ve temizliğin simgesidir. Soğukkanlılığı, asaleti, masumiyeti, istikrarı ve devamlılığı temsil eder. Huzur ve güven verir. Düşünce gücünü arttırır. Aynı zamanda insana hüzün veren, dertlerini ve sıkıntılarını hatırlatan bir yanı da vardır. Belki de bu yüzden, Çinliler beyazın matem rengi olduğuna inanırlar. Bu ifadelei veren renk deyimler içinde büyük bir yer almıştır.
Azerbaycan Türkçesi’ndeki deyimlerde de bu renk çok kullanılmıştır. Farklı farklı güzel ifadeler veren bu renk ismi bazen ġara renk ismiyle karşılaşarak ferahın hüzüne dünmesi, yada hüzünlerin feraha dünmesini ifade etmiştir. Örneğim (ağ günü ġara gälmäk) mutluluğun elinden gitmek, felaketle karşılaşmak anlamında gelier.
Azerbaycan Türkçesi’nde Ağ ( ak, beyaz ) renk ismi ile yapılan deyimler:
Ağ aşkar häġiġät: göz önündeki hakikat.
Ağ bayraġ ġaldırmaġ: teslim olmak, teslim olduğunu bildirmek.
Ağ bir ġara bir dillänmämäk: söylenen sözler karşısında susup kalmak.
Ağ böhtan: kocaman yalan, büyük yalan
Ağ düşmäk: ak düşmek, saçlarına ak düşmek, beyazlaşmak.
Ağ gün: mutluluk, saadet.
Ağ gün ağlamaġ: mutluluk aramak saadet arzulamak.
Ağ gün görmämäk: hayatı zindan olmak, bedbaht olmak, çekilmez bir hayat sürmek.
Ağ gün keçirmäk: mutlu bir hayat sürmek.
Ağ gün üçün burnunun ucu göyänmäk: mutlu bir hayata hasret kalmak.
Ağ gün yar olsun: mutlu ol, mesut ve bahtıyar ol.
Ağ günä çıxarmaġ: rahat edirmek, mutlu etmek, mesut etmek.
Ağ günä çıxmaġ: güzel bir hayat sürmeye başlamak.
Ağ günä çatmaġ: kötü günleri geride bırakıp mutlu günlere başlamak.
Ağ günlü olsun: mutlu bir hayatın olsun.
Ağ günlü ağ çöräkli: mutlu ve refah içinde olmak.
Ağ günlü olmaġ: mutlu ve bahtıyar olmak.
Ağ günü ağlar ġalmaġ: başına felaketler gelmek.
Ağ günü ġara gälmäk (olmaġ): mutluluğu elinden gitmek, karalaşmak.
Ağ gününü ġara elämäk: eziyet etmek.
Ağ ġarasına baxmamaġ: iyisine kötüsüne bakmamak, ne olsa kabul etmek.
Ağ paltar geymäk: mutluluğa ermek.
Ağ dediyinä ġara demäk: inat etmek, ve anlaşmaya yanaşmamak.
Ağ sapla tikilmiş yamaġ: hemen göze çarpan şeyler için söylenilir.
Ağ yuyub ġara demäk: hareket etmek, dersini vermek, rezil etmek.
Ağ su gälmäk: gözde akasma, beyaz benek, katarakt oluşmak.
Ağa ağ, ġaraya ġara demäk: doğruyu söylemek, gerçeği söylemek.
Ağa ġara demäk: gerçeği inkar etmek
Ağa bükmäk: kefenlendirmek
Ağdan ġaraya söz demämäk: gözünün üzerinde kaşın var demek.
Ağı ġaradan seçmäk: iyiyi kötüden ayırt etmek.
Ağına ġarasına baxmamaġ: iyisine kötüsüne önem vermemek.,
Ağla ġaranı seçmäk: büyük zorluklarla karşılaşmak.
Ağlı bozlu: rengârenk.
Anasının ağ südü kime halal olsun: ananın sütü gibi helâldir, memnuniyetle verilen, bağışlanan bir şey için söylenir.
Baxtına ağ gün doğmaġ: bahtı yüzüne gülmek, mutlu ve mesut günlere kavuşmak.
Donu ağ olmaġ: alnı ak başı dik, suçu olmamak, günahlı olmamak.
Älni ağdan ġaraya vurmamaġ: hiç bir iş yapmamak, boş durmak.
Gözlärinin ağı ġarası: çok sevilen çocuk
Gözlerinin ağı saralmaġ: hastalanmak.
Gözüne ağ gälmäk: akbasma hastalığına yakalanmak.
Gözüne ağ salmaġ: eziyet vermek cezalandırmak.
Günün gündän ağ olsun: her günün daha mutlu olsun.
Ġara dediyinä ağ deyän yoxdur: başkalarının tenkidini tahammul etmeyenler için söylenir.
Ġara saçın ağ dişivä dönsün: saçların beyazlaşsın.
Nä ağ dedi nä ġara: konuşmadı ağzını bile açmadı.
Üzü ağ çıxmaġ: alnı açık çıkmak, beklenen ümidi boşa çıkarmamak.
Üzü ağ olsun: çoğunlukla hoşuntusuzluk, tenkit, suçlama ifadesi olarak kullanılır.
2-Ġara (kara, siyah) renk ismi ile yapılan deyimler:
Ġara (kara, siyah), hüznü, yalnızlığı, sıkıntıları ve endişeleri hatırlatarak karamsarlığı artıcı etkiler gösterebilir. Ölümü çağrıştıran siyah, genellikle matemin rengi olarak bilinir. Siyah renk aynı zamanda, gücü, soyluluğu, ağırbaşlılığı, hırsı ve tutkuyu ifade eder. Azerbaycan Türkçesi’ndeki deyimlerde kullanılan bu renk, çoğu zaman demin anlattığımız duyguları gösteri. Fakat bazen göz karasının anlamını taşıdığı zaman sevinç ve bağlılık anlamını ifade eder. Örneğim (gözünün ağı ġarası) çok sevilen çocuk anlamında gelir.
Azerbaycan Türkçesi’nde Ġara ( siyah, kara ) renk ismi ile yapılan deyimler:
Acığdan ġaralamaġ: ölmek, çok aç olmak.
Adamın gözü ġaralır: sonu görünmeyen veya çok yüksek olan şeyler için söylenir.
Adı ġara gälmäk: ölmek.
Adına ġara yaxmaġ: iftira etmek.
Ağ günü ġara gälmäk (olmaġ): mutluluğu elinden gitmek, karalaşmak.
Ağ gününü ġara elämäk: eziyet etmek.
Ağ ġarasına baxmamaġ: iyisine kötüsüne bakmamak, ne olsa kabul etmek.
Ağ bir ġara bir dillänmämäk: söylenen sözler karşısında susup kalmak.
Ağ dediyinä ġara demäk: inat etmek ve anlaşmaya yanaşmamak.
Ağ yuyub ġara demäk: hareket etmek, dersini vermek, rezil etmek.
Ağa ağ, ġaraya ġara demäk: doğruyu söylemek, gerçeği söylemek.
Ağa ġara demäk: gerçeği inkâr etmek
Ağdan ġaraya söz demämäk: gözünün üzerinde kaşın var demek.
Ağı ġaradan seçmäk: iyiyi kötüden ayırt etmek.
Ağına ġarasına baxmamaġ: iyisine kötüsüne önem vermemek.,
Ağla ġaranu seçmäk: büyük zorluklarla karşılaşmak.
Anası başına ġara bağlamaġ: ölmek ve annesi yasını tutmak.
Aralarından ġara pişik keçdi: dostlukları arkadaşlıkları bozulmak.
Ayağına ġara su enmäk: çok beklemek.
Baxdıġca göz ġaralamaġ: son derece, çok, büyük, uzun olmak.
Baxmaġdan gözünün kökü saralmaġ: beklemekten yorulmak, fazla beklemek. Başına ġara bağlamaġ: bir yakının yasını tutmak.
Başının üstünä ġara bulut almaġ: tehlikeyle, zorluklarla karşılaşmak.
Bayramı ġara gälmiş: zavallı, bedbaht, beçare.
Baxtı ġara gälmäk: şansı ters dönmek, kötü şeylerle karşılaşmak.
Bäräkätini ġara yel aparmaġ: bereketi havaya uçmak, bereketsiz olmak.
Bir ġara pula däymäz: beş para etmez
Bulut kimi ġaralmaġ: hiddetinden, gazabından simsiyah kesmek.
Canı ġara ġorxu alamaġ: yapaçağı işin zorluğundan dolayı endişelenmek, iyice korkmaya başlamak.
Cızma ġara etmäk: karalama, özen göstermeden hızlı bir şekilde yazmak.
Dağı ġara geyinmäk: yaylada iken bir yakının kaybetmek.
Däftäri ġara gündä yazılmaġ: kaderi kötü yazılmak.
Dünya alem gözlärindä ġaralmaġ: dünya başına yıkılmak.
Dünya gözünä ġara görünmäk: haddinden fazla sinirlenmek, çok mutsuz.
Ehtiyacın üzü ġara olsun: yoksulluğun gözü kkör olsun.
Älini ağdan ġaraya vurmamaġ: hiç bir iş yapmamak, boş durmak.
Gece ġara, cücä ġara: tenhadır, kimse görmez.
Gedänindän ġara xaber almaġ: uzaklara gitmiş yakının ölüm haberini almak.
Gälini ġara giymäk: evli oğlunu kaybetmek.
Gäncliye ġara gälmäk: genç iken hayatını kaybetmek, gençliğinde baş belâsından kurtulmadı.
Gözlärinä ġara yara çıxsın: gözlerin kör olsun.
Gözlärinin ağı ġarası: çok sevilen çocuk.
Gözü ġara düşmäk: korkuya kapılmak.
Günü gündän ġara gälmäk: her gün kötüye gitmek.
Xonçan ġara bäzänsin: muradına ermiyesin.
İli ġara gälmäk: bir yılı zehir olmak:
Kağızı ġara yazılmaġ: genç yaşında ölmek.
Kasablığın üzü ġara olsun: yoksulluğun gözü kör olsun.
Kömür kimi ġaralamaġ: hiddetinden gözünün rengi koyulaşmak.
Ġanı ġara: moreli bozuk:
Ġanı ġaralmaġ: keyfi kaçmak.
Ġanının ġara vaxtı: çok sinirli olduğu an.
Ġapından ġara yel äsmäsin: evine ölüm rüzgârı yönlenmesin.
Ġapġara ġaralmaġ: simsiyah olmak
Ġara baġlamaġ: yaşlı olmak.,
Ġara baxmaġ: kötü kötü bakmak.
Ġara basmaġ: korkulu rüya görmek.
Ġara bulut: engel
Ġara çadırda ġırmızı yamaġ: iki değişik karakterli insanın evlenmesi durumunda söylenir.
Ġara dediyinä ağ deyän yoxdur: başkalarının tenkidini tahammül etmeyen için söylenir.
Ġara gün: üzüntülü, sıkıntılı zaman.
Ġara ilana rast gälmäk: kötü insanla karşılaşmak.
Ġara ġaraya: zayıf ve uzun boylu kimseler için söylenir.
Ġara saçın ağ dişivä dönsün: saçların beyazlaşsın.
Ġara topraġa girmek: defnedilmek.
Ġara üzüm yeyändä gärdänindä görünür: beyaz tenli güzel kız veya kadınlar için söylenir.
Ġara yuxu olmaġ: 1-derin uykuya girmek, 2- ölmek.
Nä ağ dedi nä ġara: konuşmadı, ağzını bile açmadı.
Şaxı ġara bäzänmäk: düyünü olduğu zaman hayatını kaybetmek.
Täpädän dırnağa ġädär ġara giyinmek: baştan ayağa kadar karalara bürünmek; yas işareti olarak siyahlar giymek.
Üräyinde ġara ġanlar axmaġ: içinden kan gitmek, acı, kötü, korkunç bir olay.
Üzü ġara: mahcup, başı aşağı.
Üzü ġara çıxmaġ:1- verdiği sözü yapmamak, 2- üzerine olmamasına rağmen bir konuda suçlu olduğunu ispat etmek.
Üzü ġara olsun: nefret, azarlama, şiddetli tenkit suçlama ifadesi.
yuxun ġara gälsin: uyuyup kalkmıyasın, beddua.
3- Ġırmızı (kırmızı, al, kızıl) renk ismi ile yapılan deyimler:
Ġırmızı (kırmızı, kızıl, ala, ġızıl), duygusal anlamda ise mutluluğu, azim ve kararlılığı ifade eder. Bir nevi gücün ve azmin simgesidir. İnsanı harekete geçirir. Hareketliliğin ve azmin ihtiyaç duyulduğu yerlerde kırmızı kullanılması uygun olabilir. Deyimlerde bu renk çoğunlukla kan rengini ifade etmekte bulunuyor. Ancak bezenme ve süslenme anlamınıda bazı deyimlerde almıştır. Örneğim: al geymäk gibi.
Azerbaycan Türkçesi’nde deyimlerin içinde yer alan karmızı renk ismi ala, ġızıl, ġırmızı isimleriye ifade edilmektedir: al ġana bulanmaġ, ġızıl ġana boyanmaġ, ġırmızı adam örneklerindeki gibi.
Azerbaycan Türkçesi’nde Ġırmızı (kırmızı, al, kızıl) renk ismi ile yapılan deyimler:
Al dil ilä aparmaġ: tatlı dile tutarak kandırmak.
Al geymäk: bezenmek, süslenmek.
Al ġana batmaġ: al kanlara boyanmak, vurulmak, öldürülmek.
Al ġanı selä döndärmäk: vurarak öldürmek.
Al yalan: başından sonana kadar yalan.
Ala dana göy dana, götün varsa çıx meydana: birine meydan okuma ifadesi.
Ala keçi dik buynuz elämäk: kepaze etmek, rezil etmek rüsva etmek.
Ala ġarğa bala çıxartmaz: bir yerde durumun karmakarşık, kanun nizam olmadığını bildirir
Ala ġarğa balasına aşıġ olub: pek fazla güzel veya çekici olmayan bir şeyi haddinden fazla sevenler, beğenenler için söylenen alay.
Älläri al ġana boyanmaġ: vurmak, öldürmek.
Ġara çadırd ġırmızı yamaġ: iki değişik karakterli insanın evlenmesi durumunda söylenir.
Ġırmızı adam: utanmaz.
Ġırmızı danışmaġ: utanmadan açık bir şekilde duyduklarını, gördüklerini birinin yüzüne karşı söylemek.
Ġırmızı gülläyä tuş gälmäk: kurşunlanarak ödürülmek.
Ġızıl ġana boyanmaġ: öldürülmek.
4- Diğer renk isimleri ile yapılan deyimler ( Sarı, Göy, Boz ):
4.1 Sarı renk ismi ile yapılan deyimler:
Azerbaycan Türkçesi’nde çok az sayıda deyimler arasında yer alan Sarı renk ismi, yaptığı deyimlerde farklı anlamlarda bulunmuştur. Bir insanın olgunlaşmaması anlamında ve sarı renk ismi ile yapılan ( ağzının sarısı getmämiş ) deyim, bazen yaptığı deyimlerde abartma ifadesinde bulunuyor, örneğim: dağarcıġ saçına sarı yeriyir ( çelimsizliği ile kendisinden kat kat güçlü olan kimseye meydan okuma).
Azerbaycan Türkçesi’nde Sarı renk ismi ile yapılan deyimler:
Ağzının sarısı getmämiş: 1-henüz gelişmemiş, henüz çocukken, 2-olgunlaşmamış
Baxmaġdan gözünün kökü saralmaġ: bakmaktan yorulmak, haddinden fazla beklemek.
dağarcıġ saçına sarı yeriyir: çelimsizliği ile kendisinden kat kat güçlü olan kimseye meydan okuma.
Dimdiyinin sarısı getmämäk: ağzından süt kokusu gelmek, henüz çok genç ve tecrübesiz olmak.
Gözlerinin ağı saralmaġ: hastalanmak.
4.2 Göy renk ismi ile yapılan deyimler:
Azerbaycan deyimlerine göz atıldığı bir çok sayıda Göy (gök) sözcüğü ile yapılan deyimler görmüş oluruz. Fakat çoğu zaman deyimlerde geçen Göy sözcüğü sema anlamında gelmiştir. Mavi rengini ifade eden Göy renk ismi Azrebaycan deyimlerinde çok nadir bulunmuştur.
Azerbaycan Türkçesinde Göy (mavi) renk ismi ile yapılan deyimler:
Ala dana göy dana, götün varsa çıx meydana: birine meydan okuma ifadesi.
Gözü göy: hasis, cimri
4.3 Boz renk ismi ile yapılan deyimler:
Bu renk ismi de deyimlerde çok nadir bir şekilde geçen renk isimlerdendir. Aslında bu renk bizim bildiğimiz kül rengine yakın bir renktir.
Azerbaycan Türkçesi’nde Göy renk ismi ile yapılan deyimler:
Ağlı bozlu: Rengârenk.
Boynuna boz ip tutm: ölesin, mezara gömeyim, beddua.
Sonuç
Yaptığımız bu çalışmada Seyfettin ALTAYLI’nın Azerbaycan Türkçesi deyimler sözlüğünü esas alarak incelemeye başlamıştık. Yaptığımız incelemede sözlükteki renk isimleri ile yapılan deyimleri çıkartarak renk isimlerine göre sınflandırılmıştır. Sözlükte geçen 127 renk ismi ile yapılan deyim bulunmaktadır (tekrar olan deyimler söz konusu değildir). Deyimler sınıflandırıldıktan sonra renk isimlerine göre incelenen deyimlerin sayısı şöyledir:
1- Ağ renk ismi ile yapılan deyimler: 48
2- Ġara renk ismi ile yapılan deyimler: 75
3- Ġırmızı (kırmızı, ġızıl, ala ) renk ismi ile yapılan deyimler: 15
4- Sarı renk ismi ile yapılan deyimler: 4
5- Göy ( mavi ) renk ismi ile yapılan deyimler: 2
6- Boz renk ismi ile yapılan deyimler: 2
Ancak inceleme süresinde iki renk ismi ile yapılan deyimlerde görüldü. Azerbaycan Türkçesinde iki renk ismi ile yapılan deyimleri şöyle sınıflandırabiliriz:
1- Ağ- Ġara, Ġara- Ağ:
Ağ bir ġara bir dillänmämäk: söylenen sözler karşısında susup kalmak.
Ağ günü ġara gälmäk (olmaġ): mutluluğu elinden gitmek, karalaşmak.
Ağ gününü ġara elämäk: eziyet etmek.
Ağ yuyub ġara demäk: hareket etmek, dersini vermek, rezil etmek.
Ağa ağ, ġaraya ġara demäk: doğruyu söylemek, gerçeği söylemek.
Ağa ġara demäk: gerçeği inkar etmek
Ağdan ġaraya söz demämäk: gözünün üzerinde kaşın var demek.
Ağı ġaradan seçmäk: iyiyi kötüden ayırt etmek.
Ağına ġarasına baxmamaġ: iyisine kötüsüne önem vermemek.,
Ağla ġaranı seçmäk: büyük zorluklarla karşılaşmak.
Älni ağdan ġaraya vurmamaġ: hiç bir iş yapmamak, boş durmak.
Gözlärinin ağı ġarası: çok sevilen çocuk
Ġara dediyinä ağ deyän yoxdur: başkalarının tenkidini tahammul etmeyenler için söylenir.
Ġara saçın ağ dişivä dönsün: saçların beyazlaşsın.
Nä ağ dedi nä ġara: konuşmadı ağzını bile açmadı.
2- Ağ- sarı:
Gözlerinin ağı saralmaġ: hastalanmak.
3-Ağ- boz:,
Ağlı bozlu: Rengârenk.
4- Ġara-Ġırmızı:
Ġara çadırd ġırmızı yamaġ: iki değişik karakterli insanın evlenmesi durumunda söylenir.
Bu sınıflandırmağa göre iki renk ismi ile yapılan deyimlerin sayısı 19’dur. İki renk ismi ile yapılan deyimleri gözden geçerdikten sonra renk isimlerine göre tasnifa edilen deyimlerin sayısı şöyledir
1- Ağ
a- tek renkle yapılan: 31
b- iki renkle yapılan
1- Ağ- Ġara, Ġara- Ağ: 15
2- Ağ- Sarı: 1
3- Ağ- boz: 1
Toplam: 17
Genel toplam: 48 deyim
2- Ġara
a- tek renkle yapılan: 59
b- iki renkle yapılan:
1- Ağ- Ġara, Ġara- Ağ: 15
2- Ġara- Ġırmızı: 1
Toplam: 16
Genel toplam: 75
3- Ġırmız
a- tek renkle yapılan: 14
b- iki renkle yapılan Ġara- Ġırmızı: 1
Toplam: 15
Genel toplam: 15
4- Sarı
a- tek renkle yapılan: 3
b- iki renkle yapılan Ağ- Sarı: 1
Toplam: 4
Genel toplam: 4
5- Göy
a- tek renkle yapılan: 1
b- iki renkle yapılan Ala- Göy: 1
Toplam: 2
Genel toplam: 2
6- Boz
a- tek renkle yapılan: 1
b- iki renkle yapılan: 1
Toplam: 2
Genel toplam: 2
Kaynakça:
ALTAYLI, Seyfettin, 2005, Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Prestij Matbaası, Ankara
ALTAYLI, Seyfettin, 1994, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, 1.Cilt, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınlar, İstanbul
MAHMUDOVA-Gatibe-TÜRK-VE-AZERİ-DİLLERİNDE-DEYİMLER, www.ayk.gov.tr.
*Ahmet Hürmüzlü; Bartın Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans Öğrencisidir.